Сэлэнгэ аймгийн гадаргын болон хаягдал ус, агаарын чанарын 2022 оны 2 дугаар сарын тойм

1.Гадаргын усны чанар

Сэлэнгэ аймгийн Байгаль орчны шинжилгээний лаборатори нь гадаргын усны хяналт-шинжилгээний хөтөлбөрийн дагуу 2022 оны  2 дугаар сард Сэлэнгэ мөрөн, Орхон голын хяналт-шинжилгээний цэгээс нийт 5 усны сорьц авч, усны химийн найрлага, чанарын 20 гаруй үзүүлэлтийг тодорхойллоо.

Сэлэнгэ мөрөн, Сэлэнгэ голын Сэлэнгэ-12 дугаар зөрлөг цэгээс 2 удаа, Зүүнбүрэн 1 удаа усны сорьц авч, усны химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд голын усны эрдэсжилт 316.4-331.9 мг/л-т хэлбэлзэж, хүчилтөрөгчийн горим хэвийн, MNS4586:98 усны чанарын стандарт дахь хүлцэх агууламж (цаашид ХА гэх)-аас давсан үзүүлэлт байхгүй байна.

Орхон гол, Орхон голын Шаамар, Сүхбаатар хяналт-шинжилгээний 2 цэгээс усны сорьц авч химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд голын усны эрдэсжилт 282.1-309.5 мг/л-т хэлбэлзэж, хүчилтөрөгчийн горим хэвийн, ХА-аас давсан  үзүүлэлтгүй байна.

Туул-Орхонтуул Туул голын Орхонтуул хяналт шинжилгээний цэгээс усны сорьц авч химийн найрлага, , чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд голын усны эрдэсжилт 623.0 мг/л , ХА-аас давсан  үзүүлэлтгүй байна.

Ус бохирдуулах бодисын агууламж

Хүснэгт 1

2.Хаягдал бохир усны хяналт-шинжилгээ

2022 оны 2 дугаар сарын 10-нд, Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар сумын “Сэлэнгэ Цэнгэг ус” ОНӨААТҮГазарын хаягдал ус цэвэрлэх байгууламж /цаашид ЦБ гэх/-ийн орох, гарах цэгээс авсан хаягдал бохир усны 2 сорьцонд хийсэн шинжилгээний дүнгээс үзэхэд ЦБ-аас гарч байгаа ус 72.00%-ийн цэвэршүүлэлттэй байжээ.

2022 оны 2 дугаар сарын ЦБ-ын орж байгаа болон цэвэршүүлээд гарч байгаа хаягдал бохир усны сорьцонд хийсэн шинжилгээний дүнг MNS 4943:2015 “Хаягдал ус”-ны стандартад заагдсан хүрээлэн байгаа орчинд нийлүүлэх хаягдал усан дахь бохирдуулах бодисын зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (цаашид ЗДХ гэх)-тэй харьцуулан хүснэгт 2-т үзүүллээ.

Хүснэгт 2

Тайлбар: Ж/Б-жинлэгдэх бодис, БХХ₅-биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгч, ХХХ-химийн хэрэгцээт хүчилтөрөгч, ПИЧ-Перманганатын исэлдэх чанар, MNS 4943:2015 “Хаягдал ус”-ны стандартад заагдсан хүрээлэн байгаа орчинд нийлүүлэх хаягдал усан дахь бохирдуулах бодисын зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээнээс давсан үзүүлэлтүүдийг тодруулав.

Энэ сард Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар сумын “Сэлэнгэ Цэнгэг ус” ОНӨААТҮГазарын ЦБ-ийн цэвэрлэгээний чанар 72.00 % ба цэвэршүүлээд гарч байгаа ус  MNS 4943:2015 стандарт дахь ЗДХ-ээс нийт азот 2.23 дахин, биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгч 2.75 дахин, ХХХ 7.53 тус тус давсан  байна.

Агаарын шинжилгээ: Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар сумын агаарын чанарын харуулын 2-р сарын ажиглалтын дүнгээс үзэхэд агаар дахь хүхэрлэг хийн дундаж агууламж 0.007 мг/м³, хамгийн их нь 0.014 мг/м³, азотын давхар ислийн дундаж агууламж 0.023 мг/м³, хамгийн их нь 0.039 мг/м³, нийт тоосны дундаж агууламж 0.086 мг/м³, хамгийн их нь 0.388 мг/м³, PM10 тоосонцорын дундаж агууламж  0.098 мг/м³ , хамгийн их нь 0.240 мг/м³  байлаа. PM10 тоосонцор 2022.02.04-нд 1.24 дахин, 2022.02.08-нд 1.39 дахин, 2022.01.10-нд 1.40 дахин, 2022.2.11-нд 1.16 дахин, 2022.2.12-нд 1.32 дахин, 2022.2.13-нд 1.54 дахин, 2022.2.14-нд 1.64 дахин, 2022.2.15-нд 1.48 дахин, 2022.2.19-нд 1.10 дахин, 2021.02.22-нд 1.41 дахин, 2021.02.23-нд 2.40 дахин, 2021.02.24-нд 1.36 дахин, 2021.02.26-нд 1.02 дахин давсан бол PM2.5 тоосонцор  2022.02.01-нд 1.16 дахин, 2022.02.02-нд 1.20 дахин, 2022.02.03-нд 1.24 дахин, 2022.02.04-нд 1.80 дахин, 2022.02.08-нд 2.12 дахин, 2022.02.09-нд 1.04 дахин 2022.02.10-нд 2.04 дахин, хоёрдугаар 10 хоногт 1.08-2.34 дахин, сүүлийн 10 хоногт 2021.02.22-нд 2.12 дахин, 2021.02.23-нд 3.38 дахин, 2021.02.24-нд 2.08 дахин, 2021.02.26-нд 1.60 дахин давсан байна.  Агаар болон хөрсөн дээрхи цацрагийн түвшин фон түвшнээс даваагүй байна.

Агаарын чанарын 2-р харуул болох Мандал суманд агаарын бохирдол стандарт хэмжээнээс даваагүй ба нийт 51 удаагийн ажиглалт хийсэн. Агаар дахь түгээмэл бохирдуулагч хий болох азотын давхар ислийн дундаж агууламж 0.029 мг/м³, хамгийн их агууламж 0.056 мг/м³, хүхэрлэг хийн дундаж агууламж 0.007 мг/м³, хамгийн их агууламж 0.019 мг/м³ байна. PM10 тоосонцор 2022.02.26-ны өдрөөс бусад өдрүүдэд 1.10-3.14 дахин давсан бол PM2.5 тоосонцор 2-р сарын турш 2.10-6.82 дахин  давсан байна.

Мэдээ бичсэн: БОШЛ-ийн агаар, ус хариуцсан инженер М.Өнөржаргал